اصفهان به عنوان یکی از توریستی ترین شهر های ایران و مهد تمدن ایران اسلامی همیشه مورد توجه توریستان داخلی و خارجی بوده است. اما در سالهای اخیر به علت کمبود آب و خشک شدن رودخانهی زایندهرود که همیشه به عنوان قلب تپندهی شهر اصفهان یاد میشود این شهر به مراتب گردشگران کمتری داشته است. در این مقاله سعی بر آن داریم تا شما را با مکان های ناشناخته اصفهان آشنا سازیم تا علاوه بر رودخانه و پل های معروف این شهر با مکان هایی که شاید کمتر مورد توجه بوده است نیز آشنا شوید.
جاهای دیدنی و ناشناخته اصفهان
- مجموعه علی قلی آقا
- آرامگاه سلطان بخت آقا
- تالار اشرف
- خانه مشروطیت
- میدان امام علی
- عصارخانه شاهی
- پل مارنان
مجموعه علی قلی آقا
یکی از آثار به جا مانده از دوران صفویه که به همت فردی به نام علیقلیآقا ساخته شد. وی فردی با نفوذ در دربار شاهی بود که توانست از همین طریق هزینه ساخت مجموعه را از دربار دریافت و پس از ساخت آن را وقف نمود. این بنا در یکی از قدیمی ترین محله های شهر اصفهان با نام محلهی بیدآباد ساخته شده است که از لحاظ دسترسی به علت بافت قدیمی منطقه کمی سخت است. مجموعه علی قلی آقا یکی از مکان های ناشناخته اصفهان است.
این مجموعه شامل چهار قسمت مسجد، زورخانه، حمام و بازار است. بازارچه این مجموعه با همان بافت قدیمی و دکانهای متعددی که حالت سنتی خود را حفظ کردهاند به چشم میخورد. در میانهی بازار سقاخانهای سبز رنگ قرار دارد که قدمت آن به سال ۱۱۲۷ هجری قمری بازمیگردد.
در انتهای یکی از گذرهای بازار مسجد مجموعه واقع شده است. ورودی مسجد همچون سایر مساجد اصفهان با نمایی از کاشیهای فیروزهای تزیین گردیده است. این مسجد شامل صحن و شبستانی نسبتا کوچک است. درجنوب صحن مسجد ایوان و محرابی با سنگ مرمر و کاشیکاری خودنمایی میکند. در قدیمی مسجد که از آثار نفیس این بنا به حساب میآید در شبستان واقع شده است که از لحاظ ظاهری بسیار شبیه به در مسجد سید است. گفته میشود سازنده آنها یک نفر است.
در سمت دیگر مجموعه حمام سنتی علیقلیآفا واقع شده است که البته این بنا از سال ۱۳۷۰ تغییر کاربری داده و به موزه بدل گردیده است. این حمام شامل دو بخش حمام بزرگ برای آقایان و حمام کوچک برای خانمها است که هر دو آنها شامل سربینه هشت گوش و گرمخانه مجزا میباشند. نکته جالب توجه در سربینه مجموعه وجود روزنه هایی در سقف به نام جامگاه است که شیشههایی عدسی شکل در آنها طراحی شده که علاوه بر جلوگیری از اتلاف انرژی نور را به طور کامل در سربینه پخش میکند.
آرامگاه سلطان بختآقا
این بنا در محله دردشت اصفهان واقع شده است که متعلق به سلطان بختآقا دختر کیخسرو اینجو میباشد وی همسر سلطان محمد آلمظفر نیز بود که به دست همین شخص به قتل رسیده و پس از آن به علت محبوبیتش در میان مردم این بنای معنوی برای این بانو به دستور جلال الدین اصفهانی ساخته میشود. امروزه داخل مقبره فاقد کاشی کاریها و نقاشیهای نفیس است اما از آثار بر جای مانده این موضوع واضح و مبرهن است که زمانی این بنا همچون سایر آثار تاریخی اصفهان منقوش به خطوط و نقاشیهای اسلیمی بوده است.
گنبد این مجموعه با کاشی فیروزهای تزیین شده است.سر در مجموعه رو به جنوب بوده و دو مناره به ارتفاع ۸ متر بر فراز آن قرار دارد که با خطوط کوفی و کاشیهای فیروزهای و سرمهای رنگ خودنمایی میکند. سر در و آرامگاه به یکدیگر متصل میباشند و به نظر میرسد این بنا به همراه مدرسهای که در گذشته در کنار این بنا بوده است همگی توسط خود بانو اداره میشده است. آرامگاه سلطان بخت آقا را میتوان یکی از مکان های ناشناخته اصفهان دانست.
تالار اشرف از مکان های ناشناخته اصفهان
از جمله مکان های ناشناخته اصفهان که میتواند سالانه بازدیدکنندگان بسیار زیادی داشته باشد تالار اشرف است. این بنا که مربوط به دوره صفویه میباشد در خیابان سپه خیابان خیابان استانداری واقع شده است.این بنا که از کاخ های باقیمانده دوره صفوی بوده روزگاری سکونتگاه پادشاهان این سلسله بوده است اما پس از روی کار آمدن قاجاریان به خانه صارمالدوله (فرمانده نظامیان اصفهان) بدل گردید.
پس از آن مدتی به انبار علوفه و اقامتگاه روسیان تبدیل شد و تقریبا تمام گچبری ها و نقوش زیبای آن از بین رفت.در اواخر دوره قاجار مرمتهایی صورت گرفت و این بنا از انحطاط و ویرانی نجات یافت. این بنا از یک تالار اصلی که اتاقهایی در اطراف آن قرار گرفته تشکیل شده است. سقف تالار قوسی شکل بوده و با مقرنس کاری و گچ بریهای رنگین مزین شده است. علت اصلی شهرت این بنا نقوش و گچبریهایی که در دوره صفویه کم نظیر بوده است.
خانه مشروطیت
از دیگر مکان های ناشناخته اصفهان که مربوط به دوره قاجار میباشد خانه مشروطه یا خانه مشروطیت اصفهان است که متعلق به شخصی به نام حاج آقا نورالله نجفی بوده است که پس از خرید توسط شهرداری مورد مرمت قرار گرفته و در سال ۱۳۸۷ به عنوان خانه مشروطه اصفهان به عنوان یکی از آثار ملی ثبت گردید. خانه مشروطه شامل دو شاه نشین دو حیاط و ۱۲ اتاق مییاشد.
بخش جذاب این مجموعه اتاق هفت دری است که شیشه کاری های در که به آن اُرسی گفته میشود سبب شده تا در هنگام تابش نور به آن محیطی جذاب و زیبا ایجاد شود. این بنا امروزه بیشتر به عنوان یک موزه شناخته میشود که علاقمندان میتوانند با بازدید از آن با سیر اتفاقات و تحولات شهر اصفهان در دوره مشروطه بیشتر آشنا شوند. این بنا در خیابان نشاط، کوچه مقصودبیک واقع گردیده است.
میدان امام علی
این میدان که به نامهایی همچون میدان عتیق،میدان کهنه و سبزه میدان شهرت داشته مربوط به دوره سلجوقیان بوده و به عنوان مرکز و میدان اصلی شمرده میشده است. گفته میشود این میدان در آن زمان یک راه مخفی زیرزمینی تا قلعه تبرک داشته است. اما با روی کار آمدن شاه عباس اول و ساخت میدان نقش جهان کسبه این میدان به آنجا نقل مکان کردند و از شهرت و اهمیت این میدان کاسته شد و تقریبا جز مکان های ناشناخته اصفهان به شمار رفت اما امروزه به دلیل قرارگیری این میدان در چهار محور اصلی شهر یکی از مناطق پر رفت و آمد به حساب میآید.
این بنا شامل چند بخش میدان اصلی،جلو خان مسجد جامع، مجموعه زیر گذر ها و پارکینگ میباشد که تا کنون در فاز اول مجموعه زیر گذرها افتتاح گردیده است. در دوره صفویه به علت این که میدان از ارتفاع شیبی که دارد خارج گردد مدرسه کاسهگران و کاروانسرای خیار را به مجموعه اضافه گردند. مدرسه کاسهگران به علت کاشی کاریهای ظریفی که دارد از جمله آثار مهم دوره صفویه به شمار میآید.
عصارخانه شاهی از مکان های ناشناخته اصفهان
از دیگر آثار صفویه عصارخانه شاهی میباشد که به دستور شاه عباس اول و همزمان با ساخت بازار قیصریه آغاز گردید. عصارخانه در واقع به آسیابهای خاصی گفته میشود که برای خرد کردن موادی چون فلفل و زردچوبه استفاده میشده است. عصارخانه را میتوان کارخانه روغنکشی سابق نامید. عصاری یکی از شغلهای آن دوره بوده است زیرا که روغن سوخت اصلی برای روشنایی چراغ ها بوده است.
عصارخانه شاهی یکی از آثار مهم تاریخی اصفهان است و از پنج بخش پیشخوان، بارانداز، شترخان، گرمخانه و تیر خانه تشکیل شده است که بخش اصلی آن عصارخانه است و سنگ آسیاب در آن قرار دارد این بنا در بازار بزرگ اصفهان (ابتدای بازار مخلص) واقع شده است. این بنا به دلیل صنعتی شدن و روی کار آمدن تجهیزات مکانیزه تا مدت ها تعطیل بود تا این که در سال ۱۳۷۹ به همت شهرداری اصفهان خریداری شده و پس از دو سال مرمت و بازسازی مورد بهرهبرداری قرار گرفت. اخیرا یک بخش جدید به نام کافه عصار به مجموعه اضافه گردیده است که قطعا نوشیدن یک فنجان قهوه یا چای پس از بازدید از مجموعه خالی از لطف نیست.
پل مارنان
شاید بتوان گفت این پل تحت شعاع عظمت و شهرت پل هایی چون سی و سه پل و پل خواجو قرار گرفته و به همین علت جز مکان های ناشناخته اصفهان به شمار میآيد. اما این پل با طول ۱۷۵ متر بر بستر زاینده رود قطعا یکی از شاهکارهای دوره صفوی است که البته گفته میشود پایههای آن قدیمی تر و مربوط به دوره سلجوقیان میباشد. این پل شامل ۱۷ دهانه است که البته اندازه آنها متفاوت است. این پل حدفاصل پل فلزی و پل وحید قرار گرفته است. علت نامگذاری این پل آن است که از روی پل میتوان کوه آتشگاه و قریه ماربین را مشاهده کرد. نکته حائز اهمیت درباره این بنا آن است که با وجود قدمت دیرینهی این پل هنوز در فهرست آثار ملی ثبت نگردیده است.